تاريخچه پيدايش بورس در جهان 

فلسفه كليدي شكل گيري  بازار بورس در جهان، تجميع سرمايه و تأمين مالي شركت‌ها و پروژه‌هاي آن‌ها در قالب يك سيستم بازار منسجم، قانونمند، پيوسته و شفاف است. مبناي اساسي تشكيل اين بازارها همان مفهوم اوليه و ساده شراكت، تقسيم سود و زيان احتمالي ميان شركا است. بورس با تجميع سرمايه‌هاي جزئي و پراكنده، سرمايه‌گذاري‌هاي مهم و كلان را ميسر مي‌سازد و تأثيرات بسزايي بر وضعيت اقتصادي و اجتماعي جامعه و پيشرفت صنايع و آباداني كشور مي‌گذارد و درعين‌حال سود و منافع براي سهامداران ايجاد مي‌كند.

تاريخچه پيدايش واژه بورس به قرن پانزدهم ميلادي بازمي‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و كسبه‌ شهري در شمال غربي بلژيك، در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌اي به نام «واندِر بورس» جمع مي‌شدند و به خريدوفروش كالاهاي خود براساس حراج مي‌پرداختند

پيشينه‌ تاريخي واژه بورس

واژه «بورس» مانند هر كلمه‌اي، داراي يك پيشينه‌ تاريخي است. براي مثال واژه‌ بانك از آنجا پديد آمد كه در اروپا افراد براي انجام مبادلات پولي خود روي نيمكت‌هاي ميدان‌هاي قديمي شهر مي‌نشستند و پول‌هاي خود را مبادله مي‌كردند. ازآنجا كه لغت «بَنك» در زبان ايتاليايي به معني نيمكت است، بعدها مراكزي كه وظيفه‌ انجام مبادلات پولي را بر عهده گرفتند به بانك معروف شدند.

به اعتقاد اغلب كارشناسان، تاريخچه پيدايش واژه بورس هم به قرن پانزدهم ميلادي بازمي‌گردد. در آن زمان، بازرگانان و كسبه‌ شهري به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربي بلژيك، در ميداني به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه‌ بزرگ‌زاده‌اي به نام «واندِر بورس» جمع مي‌شدند و به خريدوفروش كالاهاي خود بر اساس حراج مي‌پرداختند. از آن تاريخ به بعد مكان‌هايي كه مردم در آنجا به حراج كالا مبادرت مي‌كردند و به‌تدريج شكل توسعه‌يافته‌تر و مسقف به خود گرفت، به بورس مي‌گفتند.

 نخستين مركز معاملات بورس در جهان - ساختمان تاريخي بورس در بلژيك

در آن زمان، اين مكان‌ها از نظم و انضباط خاصي برخوردار نبود و هر كسي مي‌توانست در آنجا به فعاليت‌ بپردازد، اما به‌مرورزمان و رفته‌رفته، نظم و انضباط خاصي در اين مكان‌ها حاكم شد؛ به‌نحوي‌كه پس از مدتي، فقط بازرگانان، صرافان و دلالان بودند كه اجازه داشتند در اين مكان‌ها خريدوفروش كنند. درگذر زمان، تالارهاي مسقف بورس شكل گرفت و بازرگانان كه تا پيش از آن، در هواي آزاد خريدوفروش مي‌كردند، براي خريدوفروش به اين تالارها مي‌رفتند. در بسياري از منابع علمي و تاريخي، زمان آغاز به كار تالارهاي مسقف بورس را به‌عنوان تاريخ رسمي تأسيس بورس در دنيا معرفي مي‌كنند، اگرچه همان‌طور كه گفتيم، پيشينه آن به قبل‌ از آن تاريخ و به قرن پانزدهم ميلادي در بلژيك برمي‌گردد.

اولين‌هاي فروش سهام در بورس

در زمان‌هاي گذشته، بازرگانان همواره به دنبال آن بودند تا ضرر و زيان‌هاي احتمالي ناشي از تجارت خود را كاهش دهند. شراكت، راهي بود كه مي‌توانست ريسك كسب‌وكار آن‌ها را كاهش دهد؛ چون با شريك شدن چندين فرد در يك كسب‌وكار، سود و زيان‌هاي احتمالي آن كسب‌وكار بين شركا تقسيم مي‌شد. اين تجربه، به‌تدريج به تشكيل شركت‌هاي سهامي منجر شد. در اين شركت‌ها، هر يك از شركا به نسبت سهمي كه در شركت داشت، در منافع يا ضررهاي احتمالي شركت سهيم مي‌شد. اولين شركت سهامي با نام ماسكوِي (Muscovy) در سال ۱۵۵۳ ميلادي، با مشاركت عده‌اي از تجار در روسيه ايجاد شد. گسترش مبادلات تجاري در جهان، نياز به ‌سرمايه‌هاي بيشتر و شركاي بيشتري را آشكار كرد. پيدا كردن شركاي متعدد براي سرمايه‌گذاري در يك كسب‌وكار، به مراكزي نياز داشت كه بتواند در واقع‌بين دارندگان سرمايه و متقاضيان سرمايه، ارتباط برقرار كند. اين مراكز، به نام «بورس» معروف شدند. شركت‌ها با فروش سهام خود در بورس، در واقع سرمايه‌گذاران و شركاي بيشتري را براي مشاركت در كسب‌وكار خود، پيدا مي‌كردند.

 تصويري از مركز معاملات بورس آمستردام

اولين بورس جهان در آمستردام

اولين بورس اوراق بهادار جهان در اوايل قرن هفدهم ميلادي در شهر «آمستردام» هلند تشكيل شد و كمپاني هند شرقي، اولين شركتي بود كه سهام  خود را در آن عرضه كرد. فعاليت‌هاي مرتبط با بورس در شهر لندن از اوايل قرن هجدهم ميلادي و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. اين فعاليت‌ها در سال ۱۷۷۳ ميلادي و با خريد ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جديدي شد. درنهايت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ ميلادي، بورس لندن فعاليت رسمي خود را آغاز كرد. اما بورس نيويورك به‌عنوان سومين بورس بزرگ در گستره تاريخ، فعاليت خود را در ۱۷ مي ۱۷۹۲ آغاز كرد و ۲۴ كارگزار بازار سهام در خيابان وال‌استريت نيويورك و زير درخت نارون بزرگي دورهم جمع شدند و توافق‌نامه‌اي را امضا كردند. آن‌ها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظيم اساسنامه شروع به كار بورس نيويورك را رسميت بخشيدند.

در حال حاضر بازار بورس نيويورك، بزرگترين بازار بورس، از نظر ميزان معاملات و ارزش بازار سرمايه در جهان است. با شروع فعاليت بورس‌هاي بزرگ جهان، به‌تدريج ساير كشورها نيز داراي بورس شدند تا آنجا كه امروز كمتر كشوري را مي‌توان يافت كه بورس نداشته باشد.