اثر برجسته اخبار بر بازار سهام

دنياي‌اقتصاد : در عرض كمتر از ۲۴ ساعت اخبار ضدونقيض درباره بررسي مجدد لوايحFATF در مجمع تشخيص مصلحت نظام اثر دوگانه خود را بر بازار سرمايه گذاشت. صبح ديروز بورس ابتدا به استقبال اظهارات لعيا جنيدي، معاون حقوقي رئيس دولت كه خبر از موافقت رهبري براي بررسي مجدد FATF در مجمع تشخيص مصلحت نظام داده بود، رفت كه روند رو به رشدي داشت. اما چند ساعت بعد كه يكي از اعضاي مجمع اظهار بي‌اطلاعي كرد و گفت هنوز چنين موضوعي در جلسات مطرح نشده است، روند رو به صعود شاخص كل نزولي شد و در پايان روز با افت حدود ۳۲ هزار واحدي به كانال يك ميليون و ۴۸۰ هزار سقوط كرد.

اين اولين بار نيست كه اخبار غيراقتصادي با چنين سرعت و شدتي اثر خود را بر بازار سرمايه نشان داده‌اند. ترور سردار شهيد قاسم سليماني، نتيجه انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا و در آخرين نمونه اخبار ضدونقيض درباره بازگشت ايران به FATF از جمله مهم‌ترين اخبار غيراقتصادي در يك سال اخير بوده‌اند كه بيشترين تاثير را بر شاخص كل بورس داشته‌اند. كارشناسان معتقدند اين اتفاق در كشورهايي كه اقتصاد‌محور نيستند طبيعي است و اخبار غيراقتصادي اثر خود را بر بازارها به سرعت نشان مي‌دهد. اين اثر زماني شدت مي‌يابد كه دولت يا حاكميت نيز دست بالا در اقتصاد را داشته باشد و تصميم‌گير اصلي در اين حوزه باشد.

تاثير تصميمات حاكميتي بر بازار سرمايه زياد است چون سهم بيشتري دارند

«كسي كه در سفره دستش بلندتر و بزرگ‌تر است اثرگذار خواهد بود»؛ اين توصيف بهروز شهدايي از اثر اخبار غيراقتصادي بر بازار سرمايه ايران است. به اعتقاد او در كشورهايي مانند ايران كه اقتصادمحور نيستند، اخبار غيراقتصادي به سرعت مي‌تواند اثر خود را بر بازارها بگذارد. اين كارشناس بازار سرمايه به «دنيا‌ي‌اقتصاد» مي‌‌گويد: اقتصاد ما يك اقتصاد دولتي است؛ بنابراين تصميماتي كه از سوي حاكميت گرفته مي‌شود بيشترين تاثير را بر روي نشانگر‌هاي اقتصادي مي‌گذارد. گرفتن كد بورسي لازم است . 

او در ادامه با مقايسه اين وضعيت با كشورهاي ديگر مي‌گويد: در كشورهايي كه اقتصادمحور هستند صحبت‌هاي مثلا يك فدرال‌رزرو تاثيرش بسيار بيشتر از صحبت‌‌هاي مثلا رئيس‌ دستگاه قضايي يا رئيس مجلس است چرا كه آنجا سياست از اقتصاد تبعيت مي‌كند. ثبت نام بورس لازم است . 

شهدايي بر اين باور است كه اقتصاد كشور از بانك‌‌محور به بورس‌محور در حال شيفت است و بر اين اساس توضيح مي‌دهد: از سال گذشته تا به امروز نقش بازار سرمايه در قياس با بانك‌ها در حال افزايش است؛ به تعبير ديگر به نظر مي‌رسد حاكميت به دنبال اين است كه اقتصاد ما از يك اقتصاد بانك‌‌محور به سمت اقتصاد بورس‌محور حركت كند. حتي اركان بانكي كشور هم در حال تقويت اين سياست هستند. مثلا اظهارات آقاي همتي كه رياست بانك مركزي را برعهده دارد در راستاي حمايت از بازار سرمايه است در حالي كه انتظار بود ايشان طرفدار يك اقتصاد بانك‌محور باشد ولي مي‌بينيم ايشان عملا از بورس حمايت مي‌كند و سياست‌هاي بانكي را طوري طراحي مي‌‌كند كه بازار سرمايه با مشكل مواجه نشود. آموزش بورس لازم است .

او با بيان اين مطلب اضافه مي‌كند: با دليل اينكه چرا حاكميت مي‌خواهد به سمت بازار سرمايه حركت كند كاري نداريم اما آنچه در واقعيت در حال روي دادن است شيفت به سمت بورس است. اما در اين بين يك نكته رعايت نمي‌شود! نكته هم اين است كه وقتي مي‌خواهيم تحول اقتصادي از سمت بانك به سمت بورس داشته باشيم بايد يادمان باشد كه بازار سرمايه برخلاف دارايي‌هاي فيزيكي، بازار بزدل و ترسويي است. آن هم به اين دليل كه بازار سرمايه سياليت و نقدشوندگي بالايي دارد. به اين دليل است كه مي‌توانيم بگوييم بازار سرمايه ترسو است. به خاطر سياليتي كه در بازار سرمايه وجود دارد به‌صورت اتوماتيك در مقابل هر عملي كه وارد شود عكس‌العمل نشان مي‌دهد.

اين كارشناس بازار سرمايه در ادامه بار ديگر يادآور مي‌شود: در سفره اقتصادي كشور لقمه‌هايي كه دولت مي‌گيرد بزرگ‌تر است چون سهم بيشتري از اقتصاد دارد به همين دليل بازار نوسان دارد. سياست‌گذاران ما و كساني كه به نحوي مي‌توانند بازخورد غيراقتصادي به بازار منعكس كنند يادشان رفته بازار سرمايه كه قرار است حاكميت به آن پروبال دهد، همان بازاري است كه از صحبت‌هاي آنها خيلي تاثير مي‌پذيرد! يك روز مي‌گويند بايد قوه قضائيه به بازار سرمايه ورود كند! در حالي كه غلط است. بازار سرمايه ساختار دارد و ساختار آن را بايد درست كرد كه درست هم شده اما اينكه با ذائقه عده‌اي نمي‌خواند مساله ديگري است.  شهدايي با مقايسه بازار سرمايه با قوانين فيزيك مي‌گويد: بازار سرمايه مانند قوانين فيزيك است. زماني كه آب را در لب دريا به دماي ۱۰۰ سانتي‌گراد برسانيد به جوش مي‌آيد؛‌ حالا فرقي ندارد اين دما با كبريت تامين شود يا با انرژي هسته‌اي يا شمع. در هر صورت شرايط فيزيكي كه ايجاد شود آب به جوش مي‌آيد. در بازار سرمايه نيز اوضاع اينگونه است و هر تنشي كه ايجاد شود بازار سرمايه عكس‌العمل نشان مي‌دهد. اين اتفاق مي‌تواند اخبار متناقض درباره بررسي مجدد FATF در مجمع تشخيص مصلحت نظام باشد، يا لغو نشست تجاري با كشورهاي اروپايي يا حتي

جر‌و بحث‌هاي آقاي ظريف با اردوغان.

او تاكيد مي‌كند: ما بايد ياد بگيريم اگر قرار است اقتصادمان بورس‌محور باشد، شبيه سرمايه‌گذار فكر كنيم. فرقي نمي‌كند چه لباسي تنمان باشد، كت و شلوار، لباس معلمي يا لباس پليس، بايد ياد بگيريم با نگاه و فكر سرمايه‌گذار صحبت كنيم. اگر با نگاه و فكر سرمايه‌گذار كار كنيم يقينا چالش‌هاي غيرمالي و اقتصادي نمي‌تواند اثر چنداني روي بازار بگذارد.

شهدايي مي‌افزايد: بازار سرمايه به سادگي مي‌تواند بترسد چون سرمايه كاملا سيال است و مي‌تواند به سمت بازار ديگر حركت كند. اگر سرمايه‌گذار امروز بترسد تمام سرمايه‌‌اش را مي‌فروشد و مي‌رود دلار مي‌خرد. سرمايه‌گذار بترسد، مي‌رود سكه مي‌خرد. سرمايه‌گذار پول دارد و پولش هم سيال است و مي‌خواهد در جايي كه امنيت وجود دارد سرمايه‌گذاري كند. بنابراين بايد فضا را امن كرد تا مشكلات حل شود.

اين كارشناس بازار سرمايه تاكيد مي‌كند: بازار سرمايه به‌صورت ذاتي تحت‌تاثير پارامترهاي غيراقتصادي است و در كشورهايي كه حاكميت سهم بيشتري از اقتصاد را به خودشان اختصاص داده‌اند اين تاثير دو صد چندان مي‌شود.

بورس ايران اثر خبر غيراقتصادي را پيش‌خور مي‌‌كند

حسن برادران نيز مانند شهدايي بر اين باور است كه بازار سرمايه نياز به امنيت دارد تا از اخبار غيراقتصادي اثر نگيرد. او به «دنيا‌ي‌اقتصاد» مي‌گويد: بورس ايران از اخبار اثر رواني مي‌گيرد. چون سرمايه‌گذاران جديد بحث‌هاي بنيادي را آموزش نديده‌‌اند بنابراين به سرعت با اولين خبر تاثير مي‌گيرند و نگاه مي‌كنند بقيه سهم‌ها چه مي‌شوند. يعني اگر سهمي صف فروش شود بقيه هم فروش مي‌شود.

او با بيان اينكه «بازار سرمايه ايران بازار پرعمقي نيست كه با سرمايه‌هاي بزرگ جا‌به‌جا شود» مي‌گويد: بنابراين وقتي خبر يا شايعه‌اي منتشر مي‌شود به سرعت اثر خود را بر بازار مي‌گذارد و اين مساله ناشي از عدم اعتماد سهامداران به بازار هم هست. چون چند بار ضرر كرده‌اند و منفي‌هاي شديد بازار را ديده‌اند. در اين ميان عده‌اي هم از فرصت استفاده مي‌كنند و دنبال نوسان‌گيري هستند.

اين كارشناس بازار سرمايه با اظهار اينكه «سرمايه‌گذاران بازار سرمايه به دليل عدم امنيتي كه در بازار وجود دارد، ديد بلندمدت ندارند و نگاهشان كوتاه‌مدت است» يادآور مي‌شود: اين اتفاق در حالي در كشور ما مي‌افتد كه در كشورهاي ديگر چنين خبري نيست و سرمايه‌گذاران آنان چندان پيگير اخبار غيراقتصادي نيستند چون اقتصادشان ثبات دارد و تكليفشان مشخص است. اما در كشور ما سرمايه‌گذاران بيشتر از اينكه اخبار اقتصادي را پيگيري كنند، دنبال اخبار غيراقتصادي هستند. مثلا نتيجه انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا اخبار غيراقتصادي بود و اگر هم مي‌خواست تاثير بگذارد يك سال زمان مي‌برد اما بورس ايران از قبل تاثيرش را گرفت. به عبارت ديگر بازار ما حتي به پيشواز اثر اخبار غيراقتصادي مي‌رود. يعني ممكن است يك خبر غيراقتصادي در بلندمدت اثري بر بازار داشته باشد اما بازار ما به پيشواز آن مي‌رود.

برادران همچنين به اختلاف دولت و مجلس بر سر بازار سرمايه اشاره مي‌كند و معتقد است اين اختلاف باعث سرگرداني سرمايه‌گذاران شده است: اختلافات غيراقتصادي داخلي و عدم هماهنگي دولت و مجلس درباره بورس باعث شده كه بي‌ثباتي بازار بيشتر شود. مثلا در بودجه، دولت يك چيز مي‌گويد و مجلس چيز ديگر و همين مساله باعث شده سرمايه‌گذاران احساس امنيت نكنند.

او يادآور مي‌شود: مي‌گويند سرمايه ترسو است و از هرجا كه احساس عدم امنيت كند، فرار مي‌كند. اخبار غيراقتصادي و التهابات هم باعث مي‌شود سرمايه‌گذار احساس عدم اطمينان و امنيت كند و سرمايه‌اش را بيرون بكشد.

دست بالاي حاكميت و دولت در اقتصاد دليل اثر اخبار غيراقتصادي بر بورس است

مجتبي معتمدنيا منكر اثر اخبار غيراقتصادي بر بازار سرمايه كشور نيست اما مي‌گويد گاهي بازار قبل از اتفاق غيراقتصادي منتظر بهانه است كه رشد كند يا بريزد. او به «دنياي‌اقتصاد» مي‌گويد: اكنون مشكل بازار تصميمات غيراقتصادي نيست و اين اخبار نيست كه باعث شده بازار چنين تلاطمي داشته باشد. بازار از يك جايي به بعد دنبال بهانه براي اصلاح يا رشد است و هر خبري مي‌تواند يك اثر منفي بر آن بگذارد كه دليلش الزاما خود خبر نيست و گاهي اين خبر بهانه‌اي براي اصلاح بازار است. گاهي هم برعكس است و وقتي به انتهاي روند نزولي نزديك مي‌شويم و قيمت سهم‌ها بر اساس مولفه‌هاي موجود جذاب مي‌شود به‌‌رغم اينكه خبر منفي به بازار داده مي‌شود بازار ذهنيتش اين است كه اين خبر پيش خور شده و ديگر تاثير نمي‌پذيرد.

معتمدنيا درباره تلاطم اخير بازار توضيح مي‌دهد: اتفاق‌هاي يك هفته اخير بزرگ‌ترين دليل تلاطم ديروز بازار بود. در يك هفته اخير فشار فروش در سهم‌هاي بزرگ فوق‌العاده زياد بود اما كنترل مي‌شد. سهم‌هاي كوچك و متوسط راه خود را از سهم‌هاي بزرگ جدا كرده بودند و روند مثبتي داشتند و تقاضا براي آنها بيشتر بود اما ديروز هيجان فروشي كه روي سهم‌هاي بزرگ ايجاد شد مخصوصا خودرويي باعث شد به بقيه بازار هم سرايت كند.

اين كارشناس بازارسرمايه در همين حال اما اثر اخبار و تصميمات غيراقتصادي را بر بورس رد نمي‌كند و مي‌گويد: علت اين اثر اين است كه از تصميم‌گيري‌هاي كلان تا تصميم‌گيري‌هاي ريز عملا تصميم‌گير حاكميت است. در حالي كه در كشورهاي ديگر تصميم‌هاي غيراقتصادي كه آنها مي‌گيرند خيلي بر اقتصاد اثر ندارد چون دولت بالادست نيست و فقط در مسائل كلان ورود مي‌كند. اما در ايران وضعيت متفاوت است.