چرا محصولات فولادي خارج از بورس عرضه مي شود؟

چرا محصولات فولادي خارج از بورس عرضه مي‌شود؟

امروز محصولات نوردي ۷۷ درصد بيش از قيمت مواد اوليه خريداري‌شده در بازار آزاد به فروش مي‌رسد كه سودي نامتعارف قلمداد مي‌شود كه نواقص عرضه محصولات فولادي باعث شده است برخي حلقه‌هاي زنجيره فولاد ملزم به رعايت قيمت‌ها شوند و برخي ديگر در خارج از محدوده نظارت‌ها، با قيمت‌هاي سليقه‌اي سودهاي نامتعارف كسب كنند.

 زنجيره فولاد از سنگ‌آهن و مواد اوليه تا شمش و ورق فولادي و همچنين محصولات نوردي، ميلگرد، تيرآهن و… را شامل مي‌شود. برخي از اين محصولات ملزم هستند قيمت‌هاي مشخص‌شده‌اي را رعايت كنند اما برخي ديگر تا‌كنون هيچ الزامي براي ورود به بورس نداشته‌اند؛ بنابراين خارج از بورس بازاري در سايه شكل داده‌اند. و ثبت نام بورس كاهش داشته است . 

اين در حالي است كه محصولات خارج از بورس از مواد اوليه عرضه‌شده در بورس استفاده مي‌كنند و از رانت‌هاي بزرگي بهره‌مند مي‌شوند.

يكي از حلقه‌هايي كه مواد اوليه را از بورس با قيمت‌هاي پايه خريداري مي‌كند ولي محصول توليدشده را در بازار آزاد به فروش مي‌رساند، محصولات نوردي است كه به گفته دست‌اندركاران اين حوزه بالغ‌ بر 77 درصد سود از اين محل عايدشان مي‌شود. و ابتدا كد بورسي از كار گزاري گرفته مي شود .

براي نحوه محاسبه اين سود كافي است قيمت مواد اوليه مورد نياز را كنار قيمت‌هاي كالاي توليدشده و عرضه‌شده در بازار آزاد قرار دهيم. به عقيده بهرام سبحاني، رئيس هيئت‌مديره انجمن توليدكنندگان فولاد، امروز شمش كه ماده اوليه مورد نياز محصولات نوردي است، با قيمت 70 درصد قيمت فوب درياي سياه به فروش مي‌رسد. نرخ اين محصول امروز در بورس 9 هزار تومان در كيلو است.

به گفته او توليدكنندگان محصولات حلقه بعدي يعني محصولات نوردي مانند ميلگرد و تيرآهن بايد با 10 درصد افزايش قيمت محصولات توليدشده را به فروش برسانند، اما قيمت‌ها به‌هيچ‌وجه شباهتي به سودهاي معقول تعيين‌شده ندارد. آموزش بورس در اينجا لازم است.

سبحاني معتقد است: نوردكاران با وجود آنكه مواد اوليه مورد نياز خود را از بورس تهيه مي‌كنند اما تنها 20 تا 30 درصد توليداتشان را در بورس عرضه مي‌كنند و باقي توليدات در بازار سياه فروخته مي‌شود.

گفته‌هاي دست‌اندركاران اين حوزه نشان مي‌دهد عدم الزام نوردكاران به عرضه كامل توليداتشان در بورس، زمينه‌اي را فراهم كرده كه آنها در بازار آزاد، قيمت‌هاي نامعقولي براي كالاهايشان تعيين كنند.

قيمت محصولات نوردي را از جواد خوانساري، عضو هيئت‌مديره سنديكاي شركت‌هاي ساختماني پرسيديم. او مي‌گويد: قيمت ميلگرد و آهن در بازار به‌شدت افزايش يافته است و اگر با دو يا سه سال قبل مقايسه كنيم بيش از 300 درصد رشد را ملاحظه خواهيم كرد.

او توضيح مي‌دهد كه قيمت‌ها امروز 16 هزار تومان در كيلو معامله و عرضه مي‌شود حال آنكه چند سال گذشته قيمت‌ها هزارو 500 تومان بوده است. براي نمونه، قيمت يك نوع ميلگرد از
800 تومان به كيلويي 15 هزار تومان رسيده است.

اين در حالي است كه قيمت مواد اوليه آنها چنين رشدي نداشته و مواد مورد نياز آنها نيز تحت تأثير نرخ ارز قرار ندارد. يعني با وجود آنكه نرخ ارز در توليدات آنها تأثيري ندارد، اما قيمت محصول نهايي خود را بر اساس نرخ ارز تعيين مي‌كنند؛ براي مثال، قيمت جهاني را رصد كرده و مي‌گويند نيم‌دلار در كيلو است. اين نيم‌دلار در سال 96، هزارو 500 تومان بوده اما امروز 13 هزار تومان است.

با كنار هم قراردادن قيمت مواد اوليه محصولات نوردي، يعني شمش فولاد كه كيلويي 9 هزار تومان است و محصول نهايي توليدشده از سوي نوردكاران كه به‌طور ميانگين 16 هزار تومان عنوان مي‌شود، 77 درصد ارزش افزوده توليد محاسبه مي‌شود كه سودي نامتعارف تلقي مي‌شود.

چنين اتفاقي يعني عرضه‌هاي خارج از بورس و شكل‌گيري بازار سياه براي برخي محصولات سبب شد دولت در مصوبه اخير خود موسوم به شيوه‌نامه فولاد، عرضه تمام حلقه‌هاي زنجيره فولاد در بورس را ضروري بداند و اين الزام را براي همه فعالان اين حوزه قرار دهد.با وجود اين تأكيدات در مصوبه دولت اما هنوز برخي از توليدكنندگان مقابل عرضه توليداتشان در بورس مقاومت نشان مي‌دهند. احمد

رضوي‌نيك، رئيس انجمن نوردكاران فولادي ايران، حضور خارج از بورس نوردي‌ها را تأييد كرده و مي‌گويد: امروز نوردي‌ها اغلب غيربورسي هستند كه دلايل مختلفي باعث اين اتفاق شده است.

او به شيوه‌نامه جديد دولت اشاره و بيان مي‌كند: شيوه‌نامه‌اي كه دولت تهيه كرده با آنچه مركز پژوهش‌هاي مجلس آماده كرده بود تقريبا مشابه است و مي‌تواند عدالت را برقرار كند، اما برخي ذي‌نفعان مقابل اجراي آن ايستاده‌اند.

در حال حاضر با وجود تأكيدات بسيار بر عرضه محصولات در بورس به عنوان اتاق شيشه‌اي و شفاف، هنوز 70 درصد محصولات نوردي توليد‌شده در كشور خارج از بورس عرضه مي‌شود. اين عرضه‌ها يا در بازارهاي آزاد داخلي با قيمت‌هاي سليقه‌اي و رانتي انجام مي‌شود يا با قيمت‌هاي بالا به خارج از كشور صادر مي‌شود كه در هر دو صورت توليدكنندگان داخلي از اين محصولات با قيمت‌هاي مناسب بي‌نصيب مي‌مانند.