پاس گل به سهامداران بورس /پيش بيني امروز بازار سهام

اقتصادنيوز : معامله گران قديمي بازار سهام اميدوار بودند با انتشار گزارش هاي شش ماهه و عملكرد خوب شركت ها ريزش يكدست بازار سهام متوقف و بورس متعادل شود اما در دو روز كاري آبان شاخص كل بيش از دو درصد ريزش كرد.

بازار سهام در آخرين روز كاري وارد كانال يك ميليون و ۳۰۰ هزار واحد شد. شاخص در مقايسه با نقطه اوج در ۱۹ مرداد بيش از ۶۹۰ هزار واحد افت داشته و تا اينجاي كار يك سوم  كد بورسي بازدهي خود را از دست داده است. پرسش معامله گران قديمي اين است كه چرا بازار در شرايطي كه همه عوامل براي صعود آن مهيا است ميل نزولي دارد؟ چرا بازار به روند نرخ ارز واكنشي نشان نمي دهد؟

برخي تحليل گران به اين پرسش يك پاسخ سرراست و مستقيم مي دهند و برخي كمي موشكافانه فضا را بررسي مي‌كنند. پاسخ سرراست اين است؛ «در بازه اي كه شاخص سهام اوج گرفته بود و آموزش بورس مناسب بود در تابستان ظرف ۵ روز كاري دو كانال ۱۰۰ هزار واحدي را پشت سرگذاشت در اقتصاد ايران و شركت هاي بورسي خبري بود.» اين پاسخ سرراست به پاسخي موشكافانه ختم مي شود كه سه خطا در بورس را تشريح مي كند.

سه خطا در بورس

برخي تحليل گران مالي تلاش دارند اتفاقاتي را كه با بنيادهاي يك بازار هم خواني ندارد از منظر رفتاري توضيح دهند. يكي از اين روش ها معرفي خطاهاي شناختي در سرمايه گذاري است.

در بازار سرمايه سه خطاي شناختي شايع است؛ سوگيري فرا اعتمادي، سوگيري نماگيري و در نهايت سوگيري تمايلاتي اما اين سه خطا چه هستند و چه ارتباطي با وضعيت امروز بازار دارند.و ثبت نام بورس كاهش يافته . 

سوگيري فرا اعتمادي: اعتماد بيش از حد به خود و اعتقاد بي اساس در مورد توانايي هاي شناختي، قضاوت ها و استدلال شهودي فرد در قالب پديده فرااعتمادي معرفي مي شود. اين مفهوم نشان مي دهد افراد هم در مورد توانايي هاي خود در پيش بيني و هم درمورد دقت اطلاعاتي كه در اختيار آنان قرار مي گيرد، برآوردي بيش از اندازه دارند.

در سرمايه گذاران انعكاس اين پديده بدين صورت است كه آنها توانايي خود را در ارزيابي يك شركت به عنوان يك سوژه سرمايه گذاري، بيش از حد تخمين مي زنند. در نتيجه آن ها اطلاعات منفي را كه بطور طبيعي علامت هشدار دهنده اي است مبني بر اينكه خريد سهم نبايد انجام شود  يا اگر خريداري شده بايد به فروش برسد، را ناديده مي گيرند.

سرمايه گذاران بيش از حد مطمئن در نتيجه اين باور كه آن ها اطلاعات ويژه اي در اختيار دارند (كه ديگران ندارند) معاملات پر حجمي انجام مي دهند.

سرمايه گذاران ممكن است بازده گذشته سهم را به عنوان معرفي از آنچه در آينده انتظار مي رود در نظر بگيرند اين ساده سازي ابتكاري سوء گيري تعميم روند ناميده مي شود.

سوگيري نماگري:  سرمايه گذاران بر مبناي عملكرد گذشته شركت ها، طبقه بندي هاي ذهني خاصي را در ذهن خود براي پيش بيني رخدادهاي آتي انجام داده و در پي يافتن شباهت هايي در عملكرد شركت ها هستند. به اين دسته از تورش هاي رفتاري، سوگيري «نماگري» اطلاق مي گردد.اين سوگيري موجب مي شود، تا سرمايه گذاران روندها را به صورت نادرست تفسير كنند.

اثر تمايلاتي:  از سوگيري‌هاي متداول در بازارهاي مالي اثر تمايلاتي است كه به معناي نگهداري سهام بازنده و فروش سهام برنده است. در اين سوگيري چنانچه سهمي در ناحيه سود باشد، سرمايه‌گذار ريسك‌گريز مي‌شود و به فروش آن سهم متمايل مي‌شود و چنانچه سهم در ناحيه زيان باشد، سرمايه‌گذار ريسك‌پذير مي‌شود و سهم را نگه مي‌دارد.

سوءتفاهم هاي بورسي

ارتباط اين خطاها با بورس تهران چيست؟ اصلا اين خطاها در بورس كاربرد دارد. مرور گذشته مي تواند شفاف تر اين مطابقت را انجام دهد. براي نمونه  شروين شهرياري روز سوم آبان در دنياي اقتصاد نوشت: در زمان اوج بازار سهام يك فرضيه به اين شكل مطرح بود كه وضعيت بنيادي سهام ديگر چندان مهم نيست و اصطلاحا هر سهمي بخريد برنده خواهيد بود. (سوگيري فرا اعتمادي)

نمونه ديگر مربوط به نسبت‌هاي P/ E بود تا جايي كه در برخي محافل بورسي، نسبت‌هاي P/ E دورقمي براي سهام طبيعي تلقي مي‌شد.(سوگيري فرا اعتمادي)

 نمونه سوم اين گمانه بود كه رشد دلار مي‌تواند مانع از سقوط قيمت‌هاي حبابي شود كه اين فرضيه نيز با رشد ۳۵ درصدي ارز و افت همزمان ۳۲ درصدي شاخص درست از آب در نيامد.(سوگيري نماگري)

 فرضيه چهارم، چون در گذشته حقوقي ها و دولت در بورس مداخله داشته و اجازه ريزش نمي داده اند اكنون نيز چنين اتفاقي رخ مي دهد آنها توانايي دولت در جلوگيري از هر گونه افت سنگين و سريع بازار سهام را دست بالا فرض كرده بود اين سناريو هم به رغم تلاش زياد دولت به دليل ابعاد نامتناسب رشد بورس عملا موفق نشد. (سوگيري نماگري)

  تصور پنجم هم عبارت از عدم تاثير‌گذاري سياست پولي بر بازار سهام بود در حالي كه اكنون مشخص شده كه چرخش مختصر سياست‌گذار پولي در زمينه كنترل رشد پايه پولي و آغاز تامين مالي دولت از محل اوراق بدهي و رشد نسبي نرخ‌هاي سود، تاثير‌گذارترين عامل بر جهت‌گيري بازار دارايي‌هاي ريسك‌پذير است.

سوء تفاهم ششم تكيه بيش از حد بر پيش بيني هاي تكنيكال بود برخي پس از عبور شاخص از سطح دو ميليون از حركت راحت ان به سوي كانال سه ميليوني سخن مي گفتند. در آن دوره بسياري براي خود تحليل گر شده بودند و تصور مي كردند بازار را بهتر از ديگران مي فهمند و مستقل از هر كسي و با اتكا دانش خود معامله مي كردند.

سوء تفاهم هفتم را مي توان به فروش سهام شركت هاي با پايه صادراتي و خريد سهام برخي شركت هاي داخلي با توجيه تجديد ارزيابي، افزايش قيمت يا وصل آنها به برخي متغيرهاي سياسي مثل رفع تحريم ربط داد. اين پديده به خوبي اثر تمايلاتي را نشان مي دهد.

نشانه هاي اين رفتار را هم مي توان در برخي عملكردها رديابي كرد،ارزش معاملات در بورس به شدت بالا رفت و ميانگين هفتگي معاملات خرد در برخي مقاطع حتي به اعداد عجيب و غريب 24 هزار ميليارد تومان رسيد.سطح معاملات به گونه اي بود كه سازمان بورس ناچار شد معاملات روزانه را متوقف كند و دست آخر نسبت قيمت به سود برخي شركت ها كه از روند تاريخي بورس فاصله قابل توجهي گرفته بود.

پيش بيني بورس امروز

اما تمامي اين حرف ها چه دخلي به پيش بيني بورس امروز دارد. اگر يك گزاره ديگر نيز مرور شود شايد دسترسي به پاسخ آسانتر شود.

 حسن قاليباف اصل  رئيس كنوني سازمان بورس در پژوهشي نشان داده در ميان سرمايه‌گذاران حقيقي بورس تهران امري شايع است. به‌طور مشخص مدت‌زمان نگهداري سهام برنده (38 روز معاملاتي) كمتر از مدت‌زمان نگهداري سهام بازنده (51 روز معاملاتي) است.

از 19 مرداد تا به امروز كه شاخص از نقطه اوج فاصله گرفته دقيقا تعداد روزهايي كه سهام بازنده نگهداري مي شود پر شده است. با اين حساب سهامداران اگر بر مبنايي رفتار گذشته عمل كنند بايد خود را از دست سهام بازنده خلاص كنند و از بازار خارج شوند. اين اتفاق يعني نزول بيشتر بازار سهام و حركت به سوي سطوح پايين تر. با اين حساب امروز هم نمي توان به برگشت بازار زياد اميدوار بود.

اما بعدازظهر روز گذشته رئيس كل بانك مركزي يك پاس گل به سهامداران داد او خيال بورس بازان از افزايش نرخ سود سپرده بانكي را راحت كرد. پس از اين خبر كانال هاي بورسي زياد روي آن مانور دادند حتي برخي مسئولان وزارت اقتصاد نيز در بازنشر خبر پيش قدم شدند. به اين اميد كه بورس امروز شكل ديگر به خود بگيرد.

فقط بايد شش ساعت صبر كرد و ديد تكليف اين پاس گل ميرداماد به سعادت آباد چه مي شود. سهامداران رمقي براي حفظ سهام و سرمايه گذاري جديد دارند يا نه؟ متوجه خطاهاي گذشته شده اند و بي گدار به آب نمي زنند.