اوراق خزانه اسلامي (اخزا) چيست؟

شايد شما هم واژه اخزا را شنيده باشيد، اما به درستي ندانيد كه اين اوراق چه هستند و چطور معامله مي‌شوند.
همان‌طور كه مي‌دانيد، دو ركن اساسي و جدا نشدني بازار ريسك و بازده هستند. مي‌توان ادعا كرد كه اكثر اوراق بهاداري كه در بازار معامله مي‌شوند و انواع مختلف سرمايه‌گذاري‌ها با درجه‌اي از ريسك همراه هستند و ريسك بخش جدا نشدني بازار است. آموزش بورس ضروري است و اما آيا سرمايه‌گذاري وجود دارد كه با ريسك همراه نباشد؟ ممكن است اولين پاسخي كه به ذهنتان برسد اين باشد كه، بله سرمايه‌گذاري در بانك، يكي از انواع سرمايه‌گذاري بدون ريسك است.

پاسخ شما درست است، اما سرمايه‌گذاري در بانك هم با درصد پاييني از ريسك همراه است. در اين مقاله قصد داريم، اوراق بهاداري را به شما معرفي كنيم كه ريسكي معادل با ريسك سرمايه‌گذاري در بانك دارد و يا مي‌توان آن را جزو اوراق بهادار بدون ريسك معرفي كرد. در ادامه مقاله به‌توضيح اوراق يا اسناد خزانه اسلامي خواهيم پرداخت.

اوراق خزانه چيست؟

اوراق خزانه يا  treasury Bill يا T.B از اوراق بهادار قابل‌معامله‌اي هستند، كه مي‌توانند قبل از سر‌رسيد، بدون اعمال جريمه به وجه نقد تبديل شوند. اين اوراق توسط دولت‌ها منتشر مي‌شوند و سررسيدي زير يك‌سال دارند. در كشورهاي ديگر اين اوراق به قيمتي كمتر از ارزش اسمي فروخته مي‌شوند و در سررسيد معادل با ارزش اسمي بازخريد مي‌شوند.و ثبت نام بورس انجام مي شود . 

هدف اصلي انتشار اين اوراق توسط دولت‌ها، تامين كسري بودجه خود است. اين اوراق از ابزارهاي مالي با ماهيت بدهي هستند و جزء اصلي‌ترين ابزار بازار پول جهت اعمال سياست‌هاي پولي است.

اوراق خزانه اسلامي چيست؟ اين اوراق به چه منظوري ايجاد مي‌شوند؟

دولت براي پرداخت بدهي‌هاي خود به طلبكاران غير‌دولتي (مثل پيمانكاران)، از اين اوراق استفاده مي‌كند، در واقع با انتشار اين اوراق دولت پرداخت بدهي‌هايش را به تعويق مي‌اندازد. تنها تفاوتي كه اوراق خزانه اسلامي با اوراق خزانه رايج در دنيا دارد اين است كه در ايران اوراق صادر شده به شكل مستقيم به طلبكاران داده مي‌شود و آن‌ها در صورت نياز به وجه نقد مي‌توانند آن را در بازار فرابورس به فروش برسانند. اين تفاوت ناشي از وجود مشكلات فقهي در اوراق خزانه رايج در دنيا است.

با استفاده از اين اوراق دولت علاوه‌بر تسويه بدهي‌هاي خود، مي‌تواند در كنار كنترل وجوه نقد موجود در بازار  كسري بودجه خود را نيز از اين طريق تامين كند.

ويژگي‌هاي اوراق خزانه اسلامي

اوراق خزانه اسلامي كه با نماد «اخزا» شناخته مي‌شوند اوراقي بدون كوپن هستند.هر كد بورسي مي تواند  خريداري كند و  منظور از بدون كوپن بودن اوراق، اين است كه به آن‌ها هيچ سودي تعلق نمي‌گيرد و نرخ سود اين اوراق برابر صفر است. خريداران اين اوراق تنها از تفاوت قيمت خريد و ارزش اسمي آن در سر‌رسيد سود خواهند كرد. دارندگان اين اوراق در تاريخ سررسيد وجه نقدي معادل مبلغ اسمي، از دولت دريافت مي‌كنند. سررسيد اين اوراق معمولا در بازه زماني ۴ تا ۵۲ هفته است.